De opening van Lelystad Airport is opnieuw uitgesteld, in ieder geval tot november 2021. Een herberekening liet zien dat de stikstofuitstoot op de Veluwe aanzienlijk hoger lag dan eerder berekend met als gevolg dat alsnog een natuurvergunning dient te worden aangevraagd. Dit maakt het indienen van een verzoek tot nadeelcompensatie in zoverre weer iets minder actueel, waarbij meteen een kanttekening geplaatst moet worden in verband met de lopende verjaringstermijn die zich voor een specifiek besluit al spoedig aandient. Desondanks is het goed om te weten hoe deze regeling in elkaar steekt.

Het Luchthavenbesluit van de locatie Lelystad is op 1 april 2015 in werking getreden. Dit betekent dat er nieuwe vliegroutes van en naar Lelystad komen waarbij er langere tijd laag wordt overgevlogen. Dit kan leiden tot schade aan natuur-, stilte- en natura 2000-gebieden. Zo wordt er meer geluidsonderlast ondervonden, is er meer stikstof en CO2 in de lucht en bestaat de kans dat veel dieren zoals vogels wegtrekken uit het gebied. Maar denk ook aan schade zoals waardevermindering van je huis en een verlies van het aantal gasten van publieke trekpleisters zoals campings, hotels en restaurants. Verder blijkt één van de aanvliegroutes vlak over de Veluwe te gaan. Een van de voornaamste redenen voor mensen om op de Veluwe te wonen, is de rust. Als daar straks de vliegtuigen overheen vliegen is deze rust waarschijnlijk ten einde. De vliegtuigen gaan volgens de plannen tussen 06:00 en 23:00 vliegen, maar met vertraging kan het altijd zijn dat ze later landen (midden in de nacht). De minister van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft aangegeven dat er sprake is van een vaste aanvliegroute zodat zo min mogelijk last wordt ondervonden. Deze aanvliegroute mag echter een afwijking hebben van 1,8 kilometer beide kanten op, wat dus uitkomt op 3,6 kilometer brede aanvliegroute, wat natuurlijk erg groot is.  

Kan er schade worden geclaimd vanwege vliegverkeer over de Veluwe?

De Wet luchtvaart 1992 en de Beleidsregel nadeelcompensatie Infrastructuur en Waterstaat 2019 bieden de mogelijkheid om een verzoek tot nadeelcompensatie in te dienen. In artikel 8:31 Wet Luchtvaart is bepaald dat een belanghebbende ten gevolge van het luchthavenindelingsbesluit of het luchthavenverkeersbesluit of een daarop gebaseerd besluit schade lijdt of zal lijden, welke redelijkerwijs niet of niet geheel te zijnen laste behoort te blijven en waarvan de vergoeding niet of niet voldoende anderszins is verzekerd, op aanvraag een naar billijkheid te bepalen schadevergoeding wordt toegekend. Het recht op een dergelijke schadevergoeding wordt aangevraagd door een belanghebbende ex art. 8:31 lid 1 Wet luchtvaart.  

Indienen van een nadeelscompensatieverzoek vanwege Lelystad Airport kan op basis van:

• Luchthavenbesluit Lelystad, ingegaan op 1 april 2015;
• Wijziging luchtruimregelingen luchthaven Lelystad, ingegaan op 7 november 2019;
• Besluit tot wijziging van het Luchthavenbesluit Lelystad (thans nog ontwerpbesluit d.d. 14 december 2018).

De belangrijkste voorwaarden voor nadeelcompensatie zijn:

• direct verband tussen de schade en het besluit;
• schade moet onevenredig zijn;
• voor burgers geldt als drempel dat de schade minimaal € 500,- moet zijn en voor bedrijven minimaal € 1.000,-.
• er bestaat geen recht op nadeelcompensatie als de schade te voorzien was;
•  er bestaat geen recht op nadeelcompensatie als de schade verzekerd is.

Een verzoek om nadeelscompensatie moet bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, onderdeel Rijkswaterstaat, worden ingediend. De procedure duurt enkele maanden tot een aantal jaar (mede afhankelijk van het volgen van beroepsprocedures). De procedures (vorm en voorwaarden) zijn vastgelegd in de Beleidsregel nadeelcompensatie Infrastructuur en Waterstaat 2019. 

Hoe hoog kan de schadevergoeding als gevolg van het Luchthavenbesluit Lelystad zijn?

Allereerst dient rekening te worden gehouden met het normaal maatschappelijk risico voor burgers en het normaal ondernemersrisico voor ondernemers (art. 3 lid 1 Beleidsregel nadeelcompensatie). Voor particulieren is dit gekwantificeerd op € 500,- hetgeen dus een drempel vormt voor het indienen van een verzoek tot schadevergoeding. Een verzoek wordt pas in behandeling genomen wanneer uw schade hierboven ligt. U zult moeten aantonen dat uw woning als gevolg van het vluchtverkeer in waarde is gedaald. Als snelste graadmeter hiervoor kan de (gedaalde) WOZ-waarde worden genomen.  Idealiter beschikt u ook nog over een taxatierapport of over een rapport waarin in generieke zin is vastgesteld dat de woningen die binnen de bandbreedte van het vliegverkeer liggen in waarde zijn gedaald. De grondslagen die voor de WOZ-waarde worden gehanteerd verschillen namelijk en kunnen hooguit als indicatie dienen. Wanneer uw schade boven de € 500,- uitkomt komt dit in beginsel voor uitkering in aanmerking.

Waardoor kan een schadevergoeding verder nog  worden afgewezen?

Naast de drempel van het normaal maatschappelijk risico is er geen recht op schadevergoeding wanneer het besluit en de gevolgen voorzienbaar waren. Met betrekking tot voorzienbaarheid geldt dat indien op het moment van aankoop van een onroerende zaak voor een redelijk denkend en handelend koper aanleiding bestond om rekening te houden met de kans dat de situatie ter plaatse in ongunstige zin zou veranderen, hier in het bijzonder dus dat Lelystad Airport vluchten over de Veluwe zou gaan uitvoeren, de schade voorzienbaar is en deze voor rekening van de koper blijft. Dit omdat hij in dat geval geacht wordt de mogelijkheid van verwezenlijking van de negatieve ontwikkeling te hebben betrokken bij het overeenkomen van de koopprijs. Daarbij dient rekening te worden gehouden met concrete beleidsvoornemens van de overheid die openbaar zijn gemaakt. Voor voorzienbaarheid is niet vereist dat een dergelijk beleidsvoornemen een formele status heeft.

Voorts is van belang in de gaten te houden dat een recht op schadevergoeding verjaart na vijf jaar ex art. 8:31 lid 2 Wet luchtvaart. Aangezien het Luchthavenbesluit Lelystad op 1 april 2015 in werking is getreden is, moet men indien men schadevergoeding wil aanvragen op grond van dit besluit, binnen vijf jaar, dus voor 1 april 2020, de verjaring hebben gestuit. Dit betekent dat men een brief stuurt met het verzoek die termijn te verlengen. In dit verzoek dient onder andere de reden waarom om verlenging wordt verzocht opgenomen te worden. In dit geval is die reden dat er een voorstel tot wijziging van het Luchthavenbesluit wordt behandeld en dus nog niet kan worden vastgesteld wat de schade precies is. Daarnaast blijkt dat volgens nieuwe inzichten toch een natuurvergunning dient te worden aangevraagd hetgeen ook zorgt dat de vluchten vooralsnog niet plaatsvinden.

Wanneer dient een verzoek tot schadevergoeding te worden ingediend?

Kan al een verzoek tot vergoeding van schade worden ingediend, terwijl de vluchten over de Veluwe nog niet feitelijk zijn aangevangen? Ja. Dit hangt samen met de peildatum van het schadeveroorzakend besluit en kan zelfs geboden zijn vanwege de lopende verjaringstermijn om een verzoek te kunnen indienen… Waarschijnlijk is het juridisch gezien beter – tenzij om u moverende redenen haast geboden is – te wachten totdat de vluchten daadwerkelijk plaatsvinden, mits uiteraard de verjaringstermijn nog niet verstreken is. Het is in ieder geval verstandig om de WOZ-waarde van uw woning in de gaten te houden. Wanneer de waarde is gedaald ten opzichte van het jaar ervoor, dan kan dit een indicatie zijn dat de waardevermindering een gevolg is van het (toekomstig) vliegtuigverkeer dat eerder nog niet (hinderend) aanwezig was. Meestal zullen gemeenten echter niet uit zichzelf de WOZ-waarde verlagen vanwege het komende vliegverkeer. Het kan om die reden van belang zijn om (ook) zelf tijdig bezwaar te maken tegen een nieuwe WOZ-beschikking.

Hiervoor is beschreven dat verder gekeken dient te worden naar de drempel van het normaal maatschappelijk risico en  de voorzienbaarheid. Wilt u hier meer werk van maken, neemt u dan contact op met Amice Advocaten via info@amice-advocaten.nl of 030-2300230.