Sinds 2017 is de wolf definitief weer een ‘inwoner’ van Nederland. Dit jaar (2019) blijkt er zelfs een nest te zijn gespot. Steeds vaker wordt hij gesignaleerd. Eerst in het grensgebied met Duitsland, waar deze wolven vandaan lijken te komen, maar later ook verder landinwaarts richting de Veluwe.  Dit is leuk voor wildspotters, maar het kan ook nadelige gevolgen met zich meebrengen. Er komen meldingen van afgeslachte schapen, zoals het incident in Zuthem. Zo bleek dat vorig jaar de wolf 44 keer heeft toegeslagen en daarbij 166 schapen heeft gedood.[1] 

Zijn wolven beschermd?

In 2017 is de wettelijke bescherming van de wolf een feit geworden met het intreden van de Wet Natuurbescherming[2]. In artikel 1.5 van deze wet staat dat de minister de nationale natuurvisie vaststelt. Voorts staat in artikel 1.7 dat de Provinciale Staten een provinciale natuurvisie kan vaststellen. In lid 2 van beide artikelen staat dat deze natuurvisie het behoud en het versterken van biodiversiteit moet behandelen. Hierbij kan men denken aan het treffen van maatregelen om nieuwe soorten een kans te geven, zoals gebeurt met de wolf door deze te beschermen. Deze bescherming staat geregeld in artikel 3.5 van de Wet Natuurbescherming. In dit artikel staat dat het verboden is wilde dieren die op bijlage IV van de Habitatrichtlijn[3] staan, zoals de wolf, te vangen of te doden.

Het is  mogelijk dat een ontheffing wordt verleend op grond van artikel 3.8 Wet Natuurbescherming. Een dergelijke ontheffing kan inhouden dat de wolf mag worden weggehaald uit zijn habitat of worden gedood. Echter volgens artikel 3.8 Wet Natuurbescherming mag zo’n ontheffing alleen verleend worden indien er geen andere bevredigende oplossing bestaat of indien zij nodig is onder andere ter bescherming van de flora en fauna, ter voorkoming van schade aan gewassen of vee en ter voorkoming van schade aan de gezondheid. Het bestrijden van schade door bijvoorbeeld een wolf te doden is in beginsel niet mogelijk en mag alleen als ultimum remedium worden toegepast. Uit artikel 7.8 Wet Natuurbescherming blijkt dat de Nederlandse strafwet van toepassing is op eenieder die een wolf doodt, gevangen neemt of verstoort. Indien men uit zelfverdediging een wolf doodt, zijn de normale regels van het wetboek van strafrecht van toepassing. Jurisprudentie over het doden van een wolf uit zelfverdediging is er nog niet, zo bleek ook begin dit jaar uit een zaak die in Duitsland speelt over een Twentse jager die een wilde wolf in Duitsland doodschoot omdat de wolf zijn honden zou hebben aangevallen.[4] Wel is op 9 mei 2019 in een verzoek om een prejudiciële beslissing in een conclusie van een advocaat generaal van het Europees Hof bevestigd, dat het doden van een wolf alleen is toegestaan indien er geen andere bevredigende oplossing bestaat.[5]

Vergoeding voor schade door wolven

Het aantal gedode schapen in Nederland is maar voor een klein deel afkomstig van wolven (166), de meeste schapen worden gedood door honden en vossen (tussen de 4.000 en de 13.000)[6]. Mensen zijn wettelijk verplicht (klein)vee dat zij houden te beschermen tegen onder andere roofdieren.[7] Indien ondanks deze maatregelen toch vee wordt gedood en men vermoedt dat dit door een wolf gebeurt, dient men het gedode vee te laten liggen om een eventueel sporenonderzoek mogelijk te maken. Verder dient men hier binnen 24 uur na ontdekking melding van te maken. Dit sporenonderzoek wordt uitgevoerd door een geschoolde deskundige. [8] Mocht blijken dat het inderdaad afkomstig is van een wolf, dan dient ter beoordeling of er recht bestaat op schadevergoeding nog aan de volgende eisen voldaan te zijn: het moet gaan om een natuurlijk in het wild levende wolf die bedrijfsmatig gehouden dieren heeft gedood of verwond. Indien het gaat om niet bedrijfsmatig gehouden dieren (huisdieren dan wel hobbydieren) komt het risico voor de burger, tenzij het gaat om zwervende wolf die geen vast territorium heeft.[9] Indien het gaat om een wolf met territorium is verder van belang dat dit tijdig bekend is gemaakt door Gedeputeerde Staten.[10] Indien dit tijdig bekend is gemaakt wordt van dierenhouders verwacht dat zij extra maatregelen treffen ter preventie van een mogelijke aanval. Deze preventie bestaat uit verschillende onderdelen, zo moeten er visuele middelen zoals linten en vlaggen worden opgehangen, er moeten gaasrasters worden geplaatst aan de randen van het land die ook de grond in gaan ter preventie van graven door de wolf en er kunnen vangkooien geplaatst worden.[11]

Verder oordeelde de Raad van State dat alleen directe schade door wilde dieren (zoals de vos, marterachtigen of wolf) wordt vergoed.[12] Hieronder wordt verstaan wanneer het wilde dier schade heeft toegebracht aan het bedrijfsmatig gehouden dier, door deze te doden of te verwonden (bij gedode zwangere dieren is er ook een vergoeding voor het ongeboren dier), maar ook indien het dier van angst de sloot in is gerend en hier is verdronken.[13]

Vergoeding legeskosten

Het aanvragen van een tegemoetkoming in de door de wolf toegebrachte schade kan bij uitvoerorganisatie BIJ12.[14] Deze tegemoetkoming wordt volgens beleidsregels beoordeeld en hier zijn dus legeskosten verschuldigd. Indien de deskundige vaststelt, of niet uitsluit, dat het om een wolf kan gaan, worden legeskosten ook vergoed. [15] Mocht de deskundige op voorhand al uitsluiten dat het een wolf is en er wordt toch opdracht gegeven om te komen kijken en het blijkt inderdaad geen wolf te zijn, dan worden de legeskosten doorberekend en wordt de tegemoetkoming afgewezen. [16]

Vergoeding dierenartskosten

Indien het verwonde dier niet overleden is na een aanval van een wolf en er een dierenarts bij moet komen, kan een vergoeding worden aangevraagd ter hoogte van de taxatiewaarde van het dier. Indien het dier na behandeling toch overlijdt dan kan de vergoeding oplopen tot twee maal de taxatiewaarde van het dier. Voorts worden ook de kosten vergoed van het laten ophalen van een kadaver.[17]

---

[1] https://www.dvhn.nl/drenthe/De-wolf-doodde-vorig-jaar-166-schapen-in-ons-land-waarvan-69-in-Groningen-en-Drenthe-24076958.html

[2] Wet Natuurbescherming (1-10-2019 tot heden)

[3] Bijlage IV bij Richtlijn 92/43/EEG van de Raad van 21 mei 1992 inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna

[4] https://www.tubantia.nl/enschede/twentse-jager-schiet-wolf-dood-ik-kon-toch-niet-toezien-hoe-de-honden-verscheurd-werden~a3fc531b/?referrer=https://www.google.com/

[5] Conclusie van advocaat-generaal H. Saugmandsgaard Øe, 8 mei 2019 (1), Zaak C‑674/17.

[6] A. Vosmeer & M. van Beek, Onderzoeksrapport, De Drentse schapen- en geitenhouderij in beeld: Nulmeting van predatie op schapen en geiten in de provincie Drenthe.

[7]  Besluit houders van dieren, paragraaf 2, artikel 1.6: ‘Een dier wordt, indien het niet in een gebouw wordt gehouden, bescherming geboden tegen slechte weersomstandigheden, gezondheidsrisico’s en zo nodig roofdieren.’

[8] Interprovinciaal Wolvenplan 24 januari 2019, §5.3, p.19.

[9] Interprovinciaal Wolvenplan 24 januari 2019, §5.4, p.20.

[10] Interprovinciaal Wolvenplan 24 januari 2019, §5.4.2, p.21.

[11] Faunaschade Preventie Kit Wolven, vossen en marterachtigen

[12] ABRvS, 23 maart 2005, 200407023/1, r.o.2.5 en ABRvS, 26 maart 2008,

200705890/1, r.o. 2.6.4.

[13] Voor alles wat onder directe schade valt zie: Interprovinciaal Wolvenplan, voetnoot 28.

[14] Interprovinciaal Wolvenplan 24 januari 2019, §5.4, p.20.

[15] Alle vergoedingen worden gedaan door BIJ12. BIJ12 werkt als uitvoeringsorganisatie voor de twaalf provincies. De opdrachtgever van BIJ12 is de Ambtelijke Adviescommissie Vitaal Platteland (AAC VP), respectievelijk Ambtelijke Adviescommissie Middelen (AAC M) en Ambtelijke Adviescommissie Duurzame Ruimtelijke Ontwikkeling en Waterbeheer (AAC DROW).

[16] Interprovinciaal Wolvenplan 24 januari 2019, §5.4.1, p.20.

[17] Interprovinciaal Wolvenplan 24 januari 2019, §5.4.1, p.21.