Inleiding

Op het moment dat een bestuursorgaan een beslissing heeft genomen, waar een belanghebbende het niet mee eens is, dan zijn er wettelijke mogelijkheden om tegen deze beslissing in te gaan. Er zijn twee mogelijke procedures waar een belanghebbende gebruik van kan maken: de bezwaarprocedure en de procedure van het administratief beroep. Een belanghebbende is volgens de Awb^[1] een persoon wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken. De persoon die een bezwaarschrift indient of in beroep gaat moet een eigen, actueel, persoonlijk en objectief bepaalbaar belang hebben bij het besluit van het bestuursorgaan die de desbetreffende beslissing heeft genomen.

Bezwaar en administratief beroep zijn allebei voorzieningen bij het openbaar bestuur, waarbij een bestuursorgaan door de belanghebbende kan worden gedwongen tot heroverweging van het besluit. Bij administratief beroep doet een belanghebbende een beroep op de administratie. Administratie is hier een oud woord voor openbaar bestuur. Administratief beroep komt weinig voor, in de meeste situaties wordt de bezwaarprocedure voorgeschreven.  De bezwaarprocedure is laagdrempelig, relatief eenvoudig en kosteloos.[2]

De bezwaarprocedure

De bezwaarprocedure biedt het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen een herkansing. Na het indienen van het bezwaarschrift bekijkt het bestuursorgaan helemaal opnieuw of het besluit in overeenstemming is met het recht (ook wel de rechtmatigheid) en als het beleidsvrijheid heeft, of het overeenkomt met het beleid (ook wel de doelmatigheid). Als rechtsregels, beleidsregels, feitelijke omstandigheden etc. ondertussen zijn gewijzigd, dan zal het bestuursorgaan bij de heroverweging in beginsel uit gaan van de nieuwe regels en omstandigheden. In juridische termen heet dit de toetsing ex nunc.

De heroverweging heeft als voordeel dat standpunten duidelijker worden en dat eventuele fouten hersteld kunnen worden. De motivering van een besluit kan bijvoorbeeld worden verbeterd, zodat de persoon die bezwaar heeft gemaakt beter begrijpt waarom zijn verzoek is afgewezen en in zal zien dat een beroep bij de rechter weinig kans van slagen heeft. De heroverweging kan ook leiden tot een ander besluit, omdat het bestuursorgaan bijvoorbeeld is uitgegaan van onjuiste gegevens of bij nader inzien (beleids)regels niet goed heeft toegepast. Door deze zogenoemde zeeffunctie kan een onnodig beroep bij de rechter worden voorkomen[3].

Formele eisen bezwaarschrift

Nadat een bezwaarschrift bij het juiste bestuursorgaan binnenkomt, wordt het getoetst op ontvankelijkheid. Alleen een bezwaarschrift dat voldoet aan de formele eisen kan door het bestuursorgaan worden behandeld[4]. Een van deze formele eisen is dat een bezwaarschrift tijdig moet zijn ingediend.[5] De termijn voor het indienen van een bezwaarschrift (ook wel de bezwaartermijn genoemd) bedraagt zes weken.[6] Deze termijn begint te lopen op de dag nadat het besluit is bekendgemaakt[7]. Als een bijzondere wet een andere termijn voorschrijft, dan geldt die termijn. Bij verzending per post is het bezwaar tijdig ingediend indien het voor het einde van de termijn op de post is gedaan en het niet later dan een week na afloop van de termijn is ontvangen.[8]

De Algemene termijnenwet bevat regels voor bijzondere situaties. Als de laatste dag van de termijn bijvoorbeeld op een zaterdag, zondag of een algemeen erkende feestdag valt, dan eindigt de termijn op de eerstvolgende werkdag.[9] Het bestuursorgaan dient zich strikt aan deze regels te houden en mag een te laat ingediend bezwaar niet inhoudelijk beoordelen, tenzij de termijnoverschrijding verschoonbaar is.[10]

Wanneer is een termijnoverschrijding verschoonbaar?

Een verschoonbare termijnoverschrijding wil zeggen dat het te laat ingediende bezwaar toch wordt geaccepteerd vanwege een geldig excuus. Om te bepalen of een termijnoverschrijding verschoonbaar is dient worden gekeken naar de concrete omstandigheden aan de kant van de indiener (belanghebbende) of naar de omstandigheden aan de kant van het bestuursorgaan.

Bij de concrete omstandigheden aan de kant van de indiener gaat het vooral om de vraag of de belanghebbende door bijzondere omstandigheden is getroffen, waardoor niet aan de termijn is kunnen voldaan. Een voorbeeld hiervan is wanneer de belanghebbende door een ernstig ongeval tijdelijk uitgeschakeld is of wanneer de geestestoestand zodanig is dat de eigen belangen niet voldoende kunnen worden behartigd.

Bij de omstandigheden aan de kant van het bestuursorgaan wordt gekeken of het bestuursorgaan een fout heeft gemaakt waardoor de belanghebbende te laat is met het indienen van het bezwaarschrift. Een voorbeeld hiervan is als het bestuursorgaan het besluit te laat heeft verzonden en het bezwaar hierdoor niet tijdig kan worden ingediend.

De termijnoverschrijding is niet verschoonbaar indien de belanghebbende afwezig dan wel ziek was waardoor hij/zij de post niet in de gaten heeft kunnen houden. Volgens vaste jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep (CRvB)[11] is namelijk bepaald dat het de verantwoordelijkheid van belanghebbende is om zorg te dragen voor een adequate postafhandeling tijdens afwezigheid dan wel ziekte. Dat geldt ook als een verblijf (in het buitenland) onverwacht langer duurt. Familieomstandigheden leveren over het algemeen ook geen grond op voor verschoonbaarheid[12].

Wat zijn de gevolgen van een verschoonbare termijnoverschrijding?

Indien is bepaald dat de termijnoverschrijding verschoonbaar is, is de termijn niet overschreden en is het bezwaar ontvankelijk. Dit betekent dat het bestuursorgaan het bezwaar alsnog inhoudelijk zal beoordelen.

Conclusie

Er zijn dus twee mogelijke procedures waar een belanghebbende gebruik van kan maken zodra een belanghebbende het niet eens is met de beslissing van het bestuursorgaan: de bezwaarprocedure en de procedure van het administratief beroep. De bezwaarprocedure waarbij een belanghebbende bezwaar maakt tegen een beslissing van een bestuursorgaan komt het meeste voor. De termijn voor het indienen van een bezwaarschrift bedraagt zes weken. Er is een uitzondering op deze termijn, op het moment dat de belanghebbende een geldig excuus heeft voor de late indiening van het bezwaarschrift. Dit wordt een verschoonbare termijnoverschrijding genoemd. Om te bepalen of een termijnoverschrijding verschoonbaar is dient worden gekeken naar de concrete omstandigheden aan de kant van de indiener (ook wel de belanghebbende) of naar de omstandigheden aan de kant van het bestuursorgaan.

Wilt u meer weten over de verschoonbare termijnoverschrijding? Neem dan contact op met Amice Advocaten via 030 – 2300 230 of via info@amice-advocaten.nl

[1] Art. 1:2 lid 1 Awb

[2] Visscher 2015, p. 67-75

[3] Visscher 2015, p. 68-69

[4] Visscher 2015, p. 70

[5] Art. 6:9 Awb

[6] Art. 6:7 Awb

[7] Art. 6:8 Awb

[8] Art. 6:9 lid 2 Awb

[9] Art. 1 Atw

[10] Art. 6:11 Awb

[11] Bijvoorbeeld de uitspraak van de CRvB van 24 augustus 2011, ECLI:NL:CRVB:2011:BR5745

[12] J. van Breukelen, Een verschoonbare termijnoverschrijding: wat zijn de gevolgen?, 31 december 2020